Balans in beeld - zelfbeeld in balans

Balans in beeld – zelfbeeld in balans

De wereld staat in brand, maar we staan dan ook middenin een verandering van tijdperk. Volgens Jan Rotmans, hoogleraar Transitiekunde aan de Erasmus Universiteit is Nederland aan het kantelen.

Net als hij zie ik een omwenteling gaande, maar niet alleen in Nederland. Wereldwijd zijn er oude waarden en instituties aan wankelen, en waar ze op instorten staan zijn de stuiptrekkingen van de ooit onaantastbaar gewaande gevestigde orde heftiger dan ooit. Tegelijkertijd klinken er geluiden om op een andere manier met elkaar en met de aarde om te gaan. Veelal hebben die te maken met zorgzaamheid voor onze planeet, erkenning van ‘zachte waarden’, intrinsieke doelstellingen in plaats van rendementsquota en zo kan ik nog wel even doorgaan.

Bij al deze veranderingen staat het voor mij als een paal boven water dat ze recht evenredig zijn met de positie van vrouwen wereldwijd en dat het zelfbeeld van vrouwen hierdoor radicaal veranderen zal.

Hebben vrouwen dan zo’n centrale rol in die revolutie? Nee en ja.

Nee, in díe zin dat het het vrouwelijke principe is, dat centraal staat en dat begrip strekt zich veel breder uit dan vrouwen alleen. Volgens de grondlegger van de moderne psychoanalyse Carl Gustav Jung bestaat het vrouwelijke principe uit alle vrouwelijke aspecten die zich bij vrouwen op bewust niveau bevinden, en die bij mannen in de vorm van de ‘anima’ als archetype in het collectief onbewuste aanwezig is.

Andersom bestaat er een mannelijk principe, dat bij mannen op bewust niveau uit mannelijke eigenschappen bestaat en bij vrouwen in het collectief onbewuste in de vorm van de ‘animus’. Zijn beroemde leerstellingen hebben twee consequenties:

1. Er kan wel degelijk gesproken worden over typisch vrouwelijke en typisch mannelijke eigenschappen of aspecten, maar

2. deze eigenschappen komen in beide seksen voor!

Vrouwelijke stereotype aspecten zijn dus niet voorbehouden aan vrouwen, en mannelijke stereotype aspecten zijn geen eigenschappen die alleen bij mannen voorkomen.

Dit zijn schokkende conclusies voor vrouwen of mannen die zich aangevallen voelen of agressief reageren wanneer iemand bijv. emotionaliteit een ‘typisch vrouwelijke eigenschap’ noemt…. Overigens terzijde: waarom zouden deze mensen zo heftig reageren als bepaald gedrag typisch vrouwelijk wordt genoemd? Of komt dat omdat emoties, net als tal van andere aspecten van het vrouwelijk principe, eeuwenlang zijn ondergewaardeerd?

De huidige wereldwijde ontwikkelingen kan ik niet anders zien dan het in balans komen van het mannelijke en het vrouwelijke principe, dat eeuwenlang gedomineerd werd door mannelijke aspecten. Het nieuwe leiderschap dat velen aan voelen komen, zal op de erkenning van het vrouwelijke principe gebaseerd zijn: Leiderschap wordt niet meer op basis van hiërarchie en regels uitgeoefend, maar op basis van verantwoordelijkheid nemen voor; – vergelijk de ouder-kind-relatie waarbij het vrouwelijke principe ontwikkeling en verantwoordelijkheidsgevoel bevordert, terwijl het mannelijke principe opvoedt op basis van controle en gezag. 

Een volmondig JA dus op de vraag of vrouwen een centrale rol spelen in de revolutie.

Want als het vrouwelijke principe meer in beeld komt, met alle aandacht en erkenning voor vrouwelijke aspecten van dien, zullen vrouwen meer in beeld komen. Aangezien bij hen de vrouwelijke aspecten op bewust niveau aanwezig zijn, kunnen zij die openlijk omarmen én mannen helpen hún vrouwelijke aspecten te leren waarderen en te ontwikkelen.

Vertaald naar de organisatiepraktijk als sociaal systeem kan inzicht in de werking van het mannelijke en vrouwelijke principe oplossingen bieden voor problemen op het gebied van bedrijfsvoering of cultuur. Met inzicht verwijs ik ook naar het feit dat het in eerste instantie gaat om bewustwording, waar een cultuurverandering in essentie om draait. Maar dat voert te ver om in deze bijdrage op door te gaan.

Essentieel is dat het in de kern van de zaak om de balans tussen het mannelijke en vrouwelijke principe gaat. Een én-én-benadering dus, waarbij de potenties van beide tegenstellingen gewaardeerd worden en complementair blijken te zijn. Zodat op zowel micro- als macroniveau sprake is van ‘Balans in beeld – zelfbeeld in balans’.

 Karin Kasdorp

Dit artikel verscheen eerder op de website van WomenInc en werd Uitgelicht door Linked-In