Gepubliceerd in Trouw dd 23-5-17
Het staat buiten kijf dat de dochters van de laatste generatie huisvrouwen een belangrijke rol hebben gespeeld in het emancipatieproces. Maar het emancipatieprobleem is niet opgelost als alle vrouwen buitenshuis werken. Waarom wordt dat algemeen wel zo gezien?
Bij problemen grijpen we onbewust naar middelen die door maatschappelijke normen en waarden bepaald worden. In onze westerse samenleving zijn meetbaarheid, naar buitengerichtheid, activiteit, rationaliteit en hoofdwerk (vwo) belangrijk. Ze worden hoger gewaardeerd dan hun tegengestelde aspecten onmeetbaarheid, naar binnengerichtheid, passiviteit, intuïtie en hand/hartwerk (vmbo, kunst).
Wanneer een thuismoeder of -vader kinderen opvoedt, schoonmaakt en mantelzorg verricht, ‘werken’ ze niet. Verricht een professional dezelfde arbeid, dan heet het wel werk. Dat komt door de hoger gewaardeerde meetbaarheid en zichtbaarheid van het betaalde aspect. Door betaald werk als oplossing te zien voor de ongelijkheid tussen man en vrouw, wordt de ongelijkheid tussen bovengenoemde tegenstellingen alleen maar groter. Deze verstoring tussen tegenstellingen heeft vervolgens meer sociaal-culturele problemen tot gevolg (bijv. burn-outs).
De Griekse filosoof Zeno (490 v Chr.) onderscheidde twee oer-tegenstellingen: het masculiene en feminiene principe. Dit zijn de twee gemene delers van bovengenoemde tegenstellingen, maar de rij tegengestelde polen is eindeloos. Want in onze wereld van dualiteit is alles tot de twee oerprincipes te herleiden. In de Chinese traditie staan ze bekend als yin en yang en in de psychoanalyse als de archetypen anima en animus. De oerprincipes zijn niet één-op-één te vertalen naar ‘mannen’ resp. ‘vrouwen’, omdat ze allebei in beide geslachten voorkomen.
Hun onderlinge spanning bepaalt de dynamiek van een sociaal systeem. Zijn ze gelijkwaardig, dan bestaat er een ideale wereld waarin non-duaal wordt gedacht en gehandeld. Is er één dominant, dan ontstaan er problemen. De ongelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen is een gevolg van de dominantie van het mannelijke principe. Dat betekent dat masculiene kenmerken worden overgewaardeerd en feminiene kenmerken (die in het onbewuste van mannen aanwezig zijn) worden ondergewaardeerd.
Het emancipatieprobleem is pas opgelost als beide principes gelijkwaardig zijn. Daarvoor moeten in deze tijd feminiene eigenschappen worden geherwaardeerd en masculiene gerelativeerd, in iedere vorm waarin ze zich in de wereld voordoen.
Wie de essentie van deze probleembenaderingswijze inziet, begrijpt wat de reikwijdte t.a.v. uiteenlopende maatschappelijke vraagstukken kan zijn qua analyse en oplossingsmogelijkheden.
Reactie plaatsen
Reacties